De weg is mythisch. Reizen, ontdekken en avontuur trekken ons uit de woonkamer de wildernis in. De dopamineboost die je krijgt als je stap voor stap je bestemming nadert is onbeschrijfelijk. Het enthousiasme bij aankomst evenmin. Zeker als deze bestemming onbekend is. Want de grote drijfveer achter de euforie is de onzekerheid, de spanning, het wachten op de uitkomst van je avontuur. Het onderweg zijn.
Dit gevoel, dat vele reisfanaten zullen herkennen, is iets wat ik wegromantiek noem. Wegromantiek kan worden gezien als een geloof in nieuwe ervaringen op nieuwe plaatsen. De geschiedenis vertelt over allerlei grote ontdekkingsreizigers: Christoffel Columbus op zijn schip, David Livingstone met de benenwagen, en Roald Amundsen op zijn hondenslee. Allemaal bekende namen met bekendere ontdekkingen. Jarenlang was reizen op deze schaal alleen voor de elite weggelegd. Maar met de komst van goedkopere auto’s in de twintigste eeuw groeide de mobiliteit van de middenklasse. En met die mobiliteit groeide ook de reislust van de moderne avonturier: de wegromanticus.
In het Amerika van de jaren ‘40 en ‘50 ontstond een sterke liftcultuur. Arbeiders reisden van boerderij naar boerderij om te helpen met oogsten. Geld was er nauwelijks, en het geld dat er was werd liever in whisky geïnvesteerd. Om op de plaats van bestemming te komen werd gewoon de duim opgestoken. Een kwestie van noodzaak dus, zeker geen romantiek.
”Breek het normale patroon, reis, en verrijk jezelf”
Een van die lifters was Jack Kerouac, de eerste wegromanticus. Na een opleiding aan de prestigieuze Columbia University in New York besloot Kerouac om de grenzen van persoonlijke vrijheid op te zoeken. Het resulteerde in een bijbel voor de Amerikaanse tegencultuur. Zijn boek ‘On the Road’ beschrijft een hedonistische levensstijl die aan de basis staat van de latere hippiecultuur (hoewel Kerouac bepaald geen hippie was). Het is een reflectie van de dromen van grote groepen vastgeroeste jongeren. Breek het normale patroon, reis, en verrijk jezelf. In Kerouacs woorden: ‘Nothing behind me, everything ahead of me, as is ever so on the road’.
Dit denken was een van de pilaren van de hippiecultuur in de jaren ’60 en ’70. In Amerika ontstonden de ‘leathertramps’ en ‘rubbertramps’. Mensen die rondreisden en hun idealen verspreidden. Het liften was een ware cultuur, met openheid en het opdoen van nieuwe ervaringen als hoofddoel.
Wat een contrast met het reizen van nu. Een vakantie wordt gepland. De reistijden kunnen we op de minuut terugvinden op internet en alles verloopt volgens schema. Liften is uitgestorven. Sterker nog: liften is gevaarlijk, onverantwoord, voor zowel reiziger als chauffeur. Nederlandse vrachtwagens mogen geen lifters meer meenemen. En in Texas, Arkansas, North Carolina, Tennessee en Mississippi is liften zelfs illegaal. Elk individu rijdt in zijn eigen auto. De wegen zijn gevuld met lege capsules. Uit angst voor het onbekende. En de romantiek? Die is verdwenen.
De kritische lezer heeft het al door: ik chargeer een beetje. Jack Kerouac was natuurlijk een onverantwoordelijke, losgeslagen alcoholist. De hippiecultuur was niet bijster productief. En als wij allemaal het hedonisme zouden omarmen, komt er vrij weinig terecht van dat geplande economische herstel in de komende jaren. Toch hoopt de wegromanticus in mij op het herrijzen van deze denkwijze. Kerouac was onverstandig, maar Kerouac lééfde. Het ontdekken, reizen en ervaren is iets om niet te missen. Al is het maar voor een paar weken per jaar.
Gelukkig is er een wederopstanding aan de gang. Routes als de Pan-Amerikaanse snelweg zijn een grote inspiratie voor de postmoderne avonturier. Time-lapsefilmpjes van obscuur reizende mannen met groeiende baarden gaan regelmatig viral op Youtube. In Duitsland is het aanbieden van Mitfahrgelegenheit groot geworden. Initiatieven als Couchsurfing en huizenruil groeien gestaag.
”Routes als de Pan-Amerikaanse snelweg zijn een grote inspiratie voor de postmoderne avonturier”
Het is niet alleen leuk om op deze manier te reizen, het is ook nog eens duurzaam en goedkoop. Door samen te reizen bespaar je brandstof. Door bij anderen te overnachten beperk je de uitgaven aan hotels. Daarnaast leer je lokale mensen kennen, die je een stuk meer kunnen vertellen over hun omgeving dan de gemiddelde reisgids.
De nieuwe Columbus zal je niet snel worden. En een leven op de weg is ook vrij onhaalbaar. Maar zo af en toe moet je de wegromanticus in je laten spreken. Want iedereen hoort de kick die het onverwachte met zich meebrengt eens te ervaren. Dus als je nog geen plannen hebt voor deze zomer…
Jack Kerouac leest de laatste pagina van On The Road voor. Zijn passie voor reizen komt naar voren vanaf 1:00.